Max Havelaar
De Nederlanders waren dus op de hoogte van de situatie in Java. Dit was de al eerder duidelijk gemaakt met onder andere pamfletten. maar er was nog niets veranderd aan de situatie. de hoeveelheid kritiek steeg pas echt in 1859: Eduard Douwes Dekker schreef zijn boek Max Havelaar. Dit deed hij onder de naam Multatuli, wat in het latijn ‘ik heb veel geleden’ betekend.
Max Havelaar werd massaal gelezen, en zo werd het eindelijk aan veel mensen duidelijk hoe het er in Java voor stond. Het werd de Nederlanders makkelijker gemaakt om zich in te leven in de Javanen, bijvoorbeeld door het verhaal over Saïdjah en Adinda. Zij zijn twee fictieve, jonge, gewone Javanen. De standaard Javaan. Hun verhaal geeft de Nederlanders een inkijkje in het leven van de Javanen. het verhaal eindigt een stuk minder normaal: Saïdjah sluit zich aan bij een groep rebellen om zijn bruid te vinden, en vind haar inderdaad terug, maar dood en mishandeld. |
Eduard Douwes Dekker werd in 1856 benoemd tot assistent-resident in Lebak. Dat was onderdeel van Nederlands-Indië, en een van de plaatsen waar het cultuurstelsel weinig tot niets opbracht. Het lukte het gebied niet om genoeg te verbouwen, en om toch genoeg opbrengsten te krijgen buitte de regent van Lebak, Karta Nata Negara, de bevolking uit.
Eduard Douwes Dekker merkte dit en diende al vier weken na zijn aanstelling een rapport in over de toestand in Lebak, waarin hij de regent aanklaagde, en eiste dat deze onmiddellijk afgezet zou worden. Dat was echter niet hoe het werkte in Nederlands-Indië: Het grootste deel van de regenten en assistent-regenten was corrupt. Dat was ook de reden dat er nog niet eerder rapport was uitgebracht over de situatie in Lebak. Het bestuur weigerde onderzoek te doen naar de situatie en besloot hem in plaats daarvan over te plaatsen naar een andere provincie. Samenwerken met Karta Nata Negara ging immers niet meer. Douwes Dekker voelde zich niet serieus genomen en diende zijn ontslag in. Na zijn ontslag besloot hij een boek te schrijven over zijn belevenissen in Nederlands-Indië. Hij schreef dit boek als Roman, zodat het goed bereikbaar zou zijn voor het volk. Het complete boek werd geschreven in maar vier weken tijd. Douwes Dekker verwachtte dat, na het uitgeven van zijn boek, het vertrouwen in hem herstelt zou zijn en hij een hoge positie aangeboden zou krijgen in het Nederlandse bestuur. Dit gebeurde uiteraard niet: Het gouvernement gaf iemand als Douwes Dekker, met zo veel kritiek op hun werkwijze, natuurlijk geen bestuursfunctie. Het volk dacht hier, helaas voor hem, net zo over: Hij stelde zich verkiesbaar, maar kreeg geen stemmen. Als schrijver vond het volk hem prima, maar een plek in hun bestuur vertrouwden ze hem niet toe. |
Eduard Douwes Dekker
|